Nhịp sống hối hả và bận rộn ngày nay khiến nhiều người mắc phải overthinking – việc suy nghĩ quá mức. Mặc dù nghe qua tưởng chừng như vô hại nhưng overthinking có thể tồn tại như một loại độc tố ngầm ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của chúng ta.
Mỗi ngày, đôi khi mình dành rất nhiều thời gian để suy xét, nghiền ngẫm một vấn đề nào đó và luôn cho rằng hành động này thể hiện sự thấu đáo, trưởng thành so với mình trong quá khứ. Tuy nhiên, khi những nỗi lo âu được sinh ra ngày càng nhiều và mình dường như bị mắc kẹt giữa những sợi dây ưu phiền, mình nhận ra việc suy nghĩ quá nhiều cũng không phải là cách hay.
Bắt tay vào việc tìm hiểu tại sao bản thân suy nghĩ quá nhiều, mình tiếp thu được thuật ngữ overthinking. Đây là một quá trình đánh giá và lo âu không ngừng dẫn đến khủng hoảng về những suy nghĩ tự thân. Quá trình này có thể bắt nguồn từ sự dằn vặt những sai lầm trong quá khứ kéo dài đến hiện tại hoặc tương lai.
Overthinking không chỉ đơn thuần là việc suy nghĩ quá nhiều. Nếu đã từng trải, hẳn bạn có thể liên tưởng đến một cơn bão lan tỏa trong tâm trí. Cảm giác lo lắng, mơ hồ và sự nghi hoặc tạo thành một vòng lặp u ám, khiến bạn mất dần nhiệt huyết vào cuộc sống hiện tại. Mặt khác, khi đã vướng vào cơn bão đó, bạn sẽ rất khó thoát ra.
Một ví dụ cụ thể về suy tư quá mức có thể là khi bạn phải đưa ra quyết định quan trọng trong công việc hoặc cuộc sống cá nhân. Thay vì đưa ra quyết định dựa trên thông tin có sẵn và suy luận thực tế, bạn có thể bắt đầu phân tích mọi khía cạnh tiêu cực của vấn đề đồng thời tưởng tượng ra tất cả kịch bản tồi tệ có thể xảy đến, điều này dẫn dắt bạn tiến đến trạng thái lo âu nghiêm trọng. Kết quả là bạn trở nên quá căng thẳng và mất nhiều thời gian mà không đạt được bất kỳ kết quả tốt đẹp nào.
Đọc thêm bài viết: Mình đã từng bị “kẻ suy nghĩ nhiều” điều khiển cuộc đời
Một trong những tác hại nổi bật của overthinking là tạo ra sự căng thẳng không cần thiết. Khi chúng ta liên tục suy nghĩ về những tình huống không may mắn, chúng ta tự hình thành một tâm lý tiêu cực ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe tinh thần và thậm chí là thể chất. Điều này giống như việc tự tạo nên những giọt mưa acid ăn mòn từng phần của vùng đất tâm hồn.
Đọc thêm bài viết: Mental breakdown – Trạng thái suy sụp tinh thần không thể lơ là
Mặt khác, trong các mối quan hệ xã hội, nếu bạn liên tục bươi móc, phân tích mọi hành động, lời nói của người khác theo hướng tiêu cực quá mức, bạn sẽ cảm thấy sự tin tưởng giảm sút đồng thời mối liên kết giữa bạn và người đó trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Thậm chí, việc này có thể tạo ra những vết thương không phục hồi vì bạn chỉ luôn nhìn về phía tiêu cực của vấn đề. Nếu không kiểm soát được tình trạng overthinking, chúng ta có thể bỏ lỡ những cơ hội tích cực và không nhìn nhận đúng giá trị thật sự của cuộc sống.
Mình nhận ra tình trạng overthinking rất phổ biến trong xã hội hiện nay và nó xuất hiện ở mọi ngóc ngách cuộc sống. Đó có thể là từ tâm trí một người mẹ lo lắng vì con gái xin phép đi chơi khuya, bà liên tưởng đến mọi viễn cảnh tồi tệ nhất như con gái bị bắt cóc, bị lừa bán nội tạng hoặc vả chăng là bị kẻ xấu lợi dụng. Tâm lý lo lắng quá mức khiến bà không làm chủ được cảm xúc dẫn đến bùng nổ và dùng nhiều lời lẽ khó nghe để cấm đoán, trói buộc con gái ở nhà. Cô gái trong tuổi ẩm ương không thể nào hiểu được suy nghĩ này của người mẹ tội nghiệp, cô vội khẳng định rằng mẹ là người cổ hủ, mẹ không cho cô quyền tự do của một con người. Từ đó, mâu thuẫn xảy ra và mối quan hệ mẹ con tiếp tục hình thành những vết thương khó phục hồi.
Overthinking cũng có thể xuất hiện ở môi trường làm việc, đặc biệt ở những người có xu hướng nhút nhát và sống nội tâm. Họ có thể chỉ chăm chăm chú ý vào những sai lầm của bản thân thay vì mạnh mẽ bước qua ranh giới an toàn và đón nhận những thách thức lẫn cơ hội. Họ đánh vật với những vấp ngã trong quá khứ đồng thời quy chụp sai lầm lên những cơ hội trong tương lai. Từ đó, họ tự dằn vặt bản thân và ngày càng thu mình vào vỏ ốc.
Để tự giải thoát khỏi overthinking, việc đầu tiên cần làm là tự nhận thức về nó. Người ta thường không nhận ra mình đang nghĩ quá mức cho đến khi hậu quả trở nên quá lớn để kiểm soát. Việc thực hành thiền định và mindfulness có thể giúp tăng cường khả năng tự nhận thức và giảm bớt sự phân tâm không cần thiết.
Thay vì tập trung vào những suy nghĩ tiêu cực, hãy hướng tâm trí về hiện tại và những điều tốt đẹp hơn. Mỗi vấn đề đều có giải pháp xử lý và việc đối mặt trực tiếp sẽ tốt hơn thay vì cứ mãi lạc bước trong những u mê tăm tối của vòng xoáy overthinking. Song, bạn nên phân tách rằng, hướng bản thân về những điều tốt đẹp không có nghĩa là chối bỏ những cảm xúc tiêu cực đang trào dâng trong lòng. Thực tế, đó là những cảm xúc tất yếu của một con người và bạn nên học cách kiểm soát chúng một cách cân bằng, đừng để chúng lấn át những gì tươi đẹp của cuộc sống. Đi qua những ngày mưa, đôi chân của bạn cũng sẽ thêm vững vàng.
Cuộc chiến tâm trí với overthinking có thể khó khăn nhưng với sự tự nhận thức và nỗ lực, chúng ta có thể học cách đàm phán với bản thân và tìm ra sự yên bình trong tâm hồn. Hãy để tâm trí nghỉ ngơi và cuộc sống sẽ trở nên tươi mới hơn, đẹp đẽ hơn từng ngày. Việc nghĩ đơn giản, sống đơn thuần có thể dẫn dắt bạn đi qua những giông bão cuộc đời và dừng lại trước những điều bình an, bình dị.
Overthinking có thể tạo ra nhiều tác hại đáng sợ cho sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống của bạn. Để xây dựng một cuộc sống tự do, hạnh phúc và đầy ý nghĩa, chúng ta hãy học cách tự nhận biết và vượt qua suy tư quá mức. Sự cân bằng trong suy nghĩ sẽ giúp bạn đưa ra quyết định tốt hơn và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn.
