Không phải tự nhiên mà người ta truyền nhau câu nói: “Những người hay nói đạo lý thường sống không ra gì” nhằm ngụ ý nói những người tự đề cao bản thân và thích phán xét người khác theo góc nhìn cá nhân, cũng là một biểu hiện điển hình của hành xử theo tiêu chuẩn kép.
Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những người mà thường xuyên bày tỏ những nguyên tắc đạo đức và giá trị cao quý, nhưng khi đến lúc hành động, họ không thực hiện những gì họ đã nói. Đây là một ví dụ điển hình cho hiện tượng hành xử theo “tiêu chuẩn kép”, khi một người được đánh giá và xử lý khác nhau dựa trên tiêu chuẩn chủ quan và không công bằng.
Tiêu chuẩn kép là gì ?
Tiêu chuẩn kép được hiểu là một cách đánh giá giá trị hoặc hành xử dựa trên những tiêu chí khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh hoặc cảm xúc của mỗi người. Thường xuyên gặp phải trong cuộc sống hàng ngày, tiêu chuẩn kép có thể dẫn đến sự không công bằng và thiếu tính logic trong việc đánh giá và đối xử với người khác.
Một ví dụ rõ ràng là khi hai người cùng làm một việc như nhau, nhưng một người bị xem là không phù hợp và bị trừng phạt trong khi người kia lại không gặp bất kỳ hình phạt nào hoặc thậm chí được xem như là điều tất nhiên. Điều này tạo ra sự không nhất quán và thiếu công bằng trong việc đánh giá và đối xử với những người có hành vi tương tự.
Hành xử theo tiêu chuẩn kép gây ra sự mất lòng tin và không tin tưởng trong mối quan hệ xã hội. Khi một người không thực hiện những gì mình nói, người khác sẽ cảm thấy mất lòng tin và không biết liệu họ có thể tin tưởng vào lời nói và hành động của người đó hay không. Điều này dẫn đến mối quan hệ xã hội thiếu lòng tin và không ổn định.
Đọc thêm: Cơ quan chức năng đã lên tiếng về việc tịch thu danh hiệu cũng như tước vương miện của Hoa hậu Ý Nhi
Trong xã hội không khó bắt gặp ‘tiêu chuẩn kép’, thậm chí vẫn đang diễn ra hằng ngày ở bất cứ đâu, ví như một lời khen với phụ nữ có thể được hiểu theo hai cách: sự tán tỉnh vô hại hoặc hành vi quấy rối. Các bậc phụ huynh thường mắng con cái suốt ngày “cắm mặt” vào điện thoại, mà không chú ý đến hành vi của mình, ví dụ như nghiện tivi, nghiện rượu, nghiện mua sắm…
Một ví dụ khác như là những cửa hàng thời trang và phụ kiện hoặc những cửa hàng khác nói chung, nhân viên thường có tiêu chuẩn kép khi đánh giá khách hàng qua vẻ bề ngoài và có sự khác biệt trong việc đối xử với các khách hàng, mặc dù đối với ngành dịch vụ khách hàng nào cũng là “thượng đế” và cần được chăm sóc như nhau. Khi khách hàng ăn mặc giản dị, có vẻ lôi thôi và không chỉnh trang cũng như trông có vẻ “hèn” thì nhân viên sẽ né tránh phục vụ, không tận tình và thậm chí làm lơ với ý định “đuổi” khách, còn với khách hàng ăn mặc sang chảnh, bề ngoài hào nhoáng thì nhân viên tranh nhau tiếp đãi, không quan tâm khách hàng có ý định mua hay không, dùng thái độ niềm nở và khác hẳn với nhóm khách hàng kia.
Bản chất của tiêu chuẩn kép là lối tư duy thiếu logic mà chỉ dựa vào cảm xúc, hoặc tư duy hướng ra bên ngoài mà không bao giờ chịu soi xét lại bản thân. Những người tư duy theo tiêu chuẩn kép thường hành xử thiếu công tâm và không khoa học dẫn đến khó được lòng nhiều đồng nghiệp và cấp trên. Khiến họ gặp trở ngại không được đánh giá cao năng lực và sẽ có rất ít khả năng thăng tiến trong cuộc sống.
Là thước đo giá trị hay là cách hành xử theo cảm xúc ?
Tiêu chuẩn kép có thể được coi là một thước đo giá trị khi một người đánh giá hoặc định rõ giá trị của một cá nhân hoặc hành vi dựa trên những yếu tố chủ quan và không công bằng. Những người áp dụng tiêu chuẩn kép thường sử dụng những tiêu chí không rõ ràng hoặc không công bằng để đánh giá người khác. Kết quả là, một người có thể bị đánh giá không công bằng hoặc bị coi là không đáng giá dựa trên tiêu chuẩn này, trong khi người khác có thể được đánh giá cao mặc dù không có sự xứng đáng tương đương.
Tiêu chuẩn kép cũng có thể ám chỉ cách hành xử theo cảm xúc mà không dựa trên lý lẽ hay logic. Những người tuân thủ tiêu chuẩn kép thường không áp dụng công bằng, tính toàn vẹn hay quy tắc chung trong quyết định và hành động của mình. Họ có thể ưu tiên và ưu ái một số người khi phụ thuộc vào cảm xúc cá nhân, dẫn đến sự thiên vị và không công bằng trong việc đối xử với người khác.
Tiêu chuẩn kép là một hiện tượng phổ biến trong xã hội, việc đối xử khác nhau dựa trên giới tính là một ví dụ rõ ràng về tiêu chuẩn kép. Một người đàn ông và một phụ nữ có thể có cùng một nhiệm vụ và cùng một cống hiến, nhưng được đánh giá khác nhau hoặc trải qua những trải nghiệm khác nhau.
Đọc thêm: Trốn tiếng ồn khỏi chốn văn phòng…
Người đàn ông có thể được xem là quyền lực và tự tin khi làm việc quá giờ, trong khi phụ nữ thường bị coi là không cống hiến đủ hoặc thiếu tầm quan trọng nếu họ có những vấn đề cá nhân, chẳng hạn như phải tan ca đúng giờ để về nhà chăm sóc gia đình. Điều này dẫn đến việc người phụ nữ gặp khó khăn trong việc thăng tiến trong sự nghiệp và không được công nhận như người đàn ông làm việc tương tự.
Hơn nữa, trong một số trường hợp, một hành động của nam giới có thể được coi là chấp nhận được trong xã hội, nhưng khi một phụ nữ làm điều tương tự, cô có thể bị đánh giá và xem như không phù hợp hoặc bị coi là “quá khích”, không biết giữ ý tứ. Điều này tạo ra một tiêu chuẩn kép rõ ràng trong đánh giá và đối xử với nam và nữ trong công việc, dẫn đến sự không công bằng và thiếu công lý.
Để đối phó với tiêu chuẩn kép trong việc đánh giá và đối xử với nam và nữ, cần thiết phải thúc đẩy sự công bằng và đánh giá dựa trên năng lực và thành tích thực tế, chứ không phải dựa trên giới tính. Điều này sẽ giúp xây dựng một môi trường công bằng hơn, nơi mọi người được đánh giá và đối xử đúng mức với khả năng và cống hiến của mình, bất kể giới tính.
Tiêu chuẩn kép có thể dẫn đến sự không công bằng và thiếu logic trong việc đánh giá và đối xử với người khác. Hành xử theo tiêu chuẩn kép không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn góp phần tạo nên một xã hội không công bằng. Để xây dựng một xã hội công bằng và đáng tin cậy, chúng ta cần phải tránh hành xử theo tiêu chuẩn kép và đảm bảo rằng chúng ta đánh giá và xử lý mọi người dựa trên tiêu chuẩn công bằng và khách quan. Công lý và nhất quán là những yếu tố quan trọng để xây dựng một xã hội hòa bình và phát triển.
